ضروریت وب برای انقلاب دیجیتالی و تداوم رفاه (قسمت دوم)

وب نه تنها برای انقلاب دیجیتالی، بلکه برای تداوم رفاه ما و حتی برای آزادی‌مان ضروری است. وب نیز مانند دموکراسی نیازمند نگهبانی است.
وب جهان‌گستر روی کامپیوتر دسکتاپ من در ژنو سوئیس در دسامبر 1990 به دنیا آمد. از یک سایت و یک مرورگر تشکیل شده‌بود که از قضا هر دو روی یک کامپیوتر قرار داشتند. این آرایش ساده، نمایشگر مفهومی ژرف است: هر فرد می‌تواند اطلاعات را با هر فرد دیگر و در هر جای دیگر به اشتراک گذارد. بر‌این اساس، وب به سرعت از میان سبزه‌ها رشد کرد. امروزه، در بیستمین سالگرد میلادش، وب به راستی در زندگی روزانه ‌ما تنیده شده‌است. وجودش را بدیهی می‌انگاریم و انتظار داریم هر لحظه «آنجا باشد»، مانند الكتريسيته.
وب به ابزار نیرومند و فراگیری تبدیل شده‌، زيرا بر پایه اصل برابری بنا شده و نیز به دليل آن که هزاران فرد مستقل، دانشگاه و شرکت، انفرادي یا در کنار هم به عنوان بخشی از W3C برای گسترش توانایی‌های وب بر پایه آن اصل کوشیده‌اند.اما وب آن‌گونه که ما می‌شناسيمش، از راه‌های گوناگونی مورد تهديد قرار گرفته است. برخی از موفق‌ترین ساکنان آن شروع به کوتاه آمدن از اصول آن‌كرده‌اند. سایت‌های بزرگ شبکه‌های اجتماعی، دیواری میان اطلاعات ثبت شده توسط کاربرانشان و بقیه وب می‌افکنند. عرضه‌کنندگان اینترنت بی‌سیم مایل هستند، تبادل داده را با سایت‌هایی که با آن‌ها قرارداد ندارند، آهسته کنند. دولت‌ها، چه تمامیت‌خواه و چه دموکراتیک، رفتارهای آنلاین افراد را می‌پایند و به این ترتيب، حقوق مهم انسانی را به خطر می‌افکنند.اگر ما کاربران وب اجازه دهیم، این‌گونه روندها بدون بررسی شدن ادامه یابند، وب ممکن است به جزیره‌هایی چندپاره تجزیه شود. ممکن است آزادی ارتباط یافتن را با هر سایت دلخواه از دست بدهیم. این بیماری ممکن است به تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها هم گسترش‌یابد که به نوبه خود درگاه‌های اطلاعات گسترده‌ای هستند که وب فراهم می‌آورد. چرا باید به اين مسائل اهمیت بدهید؟ چون وب از آن شما است.

استانداردهای باز، مشوق نوآوری هستند
 

این که بگذاریم هر سایتی به هر سایت دیگر لینک دهد، برای ایجاد یک وب تنومند لازم است، اما کافی نیست. فناوری‌های پایه‌ای وب که اشخاص و شرکت‌ها برای توسعه دادن سرویس‌های نیرومند به آن‌ها نیاز دارند، باید به رایگان در دسترس باشند. برای نمونه، Amazon.com به یک کتاب‌فروشی کلان آنلاین تبدیل شد، سپس یک فروشگاه موسیقی و سپس فروشگاهی برای همه جور کالا، زيرا آمازون به صورت باز و رايگان به تمام استانداردهای فنی‌ای که وب بر اساس آن‌ها‌کار می‌کند، دسترسی داشت. آمازون مانند هر کاربر دیگر وب، می‌توانست از HTML و URI و HTTP بهره‌برداری کند، بدون نیاز به اجازه گرفتن از کسی و بی آن که لازم باشد، پولی بپردازد. همچنین می‌توانست از بهبودهایی که کنسرسیوم وب در آن استانداردها ایجاد می‌کرد، استفاده كند و به این شکل به مشتریانش امکان دهد یک فرم مجازی سفارش دادن را پر کنند، آنلاین هزینه سفارش را بپردازند، به کالایی که خریده‌بودند، امتیاز دهند و کارهایی مانند آن.

در يك نگاه
 

اصل فراگیر بودن جهانی وب را قادر می‌سازد مستقل از نوع سخت‌افزار، نرم‌افزار، ارتباط شبکه‌ای و زبانی که برای کار کردن با هر گونه اطلاعات و با هر کیفیتی به کار می‌برید، کار کند. این اصل، راهنمای طراحی فناوری وب است. استانداردهای فنی باز و رایگان، به مردم امکان ساختن برنامه‌های وبی را بدون نیاز به اجازه گرفتن از کسی یا پرداختن هزینه می‌دهد. امتیازهای انحصاری و وب‌سرویس‌هایی که برای آدرس‌دهی از URIهای همگانی استفاده نمی‌کنند، محدودکننده نوآوری هستند.
تهدیدکنندگان اینترنت؛ مانند شرکت‌هایی که در ترافیک اینترنتی تداخل ايجاد مي‌كنند یا در آن جاسوسی می‌کنند، حقوق شبکه‌ای بنیادین انسانی را به خطر می‌افکنند.برنامه‌های وبی؛ داده‌های لینک‌شده و دیگر فناوری‌های آینده وب تنها در صورتی شکوفا خواهندشد که از اصول پایه‌ای این رسانه حفاظت کنیم.
منظور از «استانداردهای باز» استانداردهایی است که هر متخصص متعهدی بتواند در طراحی‌ آن شرکت کند، به طور گسترده مورد قبول قرار گرفته‌باشند، روی وب به رایگان در دسترس باشند و برای استفاده توسعه‌گران و کاربران رايگان باشند (نیازي نباشد هزينه‌اي را پرداخت كنند). استانداردهای باز و بدون حق امتیاز که به کار بردن آن‌ها نیز آسان باشد، این غنای گوناگون سایت‌ها را موجب شده ‌است؛ از نام‌های بزرگی مانند آمازون، كريگ‌ليست و ویکی‌پدیا گرفته تا وبلاگ‌های گمنامی که بزرگسالان از سر تفنن می‌نویسند و ویديوهای خانگی که نوجوانان پست می‌کنند.باز بودن وب همچنین به مفهوم آن است که بدون نیاز به اجازه کسی می‌توانید سایت یا شرکت خود را برپا کنید. هنگامی که وب آغاز شد، نیازی نبود برای استفاده از استانداردهای باز اینترنت مانند پروتکل مشهور کنترل ارسال پیام (TCP) و پروتکل اینترنت (IP) اجازه‌ای بگیرم یا حق امتیازی بپردازم. به طور مشابه، سیاست کنسرسیوم وب در رایگان بودن اختراع‌های ثبت‌شده تازه می‌گوید، شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و افرادی که در توسعه دادن یک استاندارد مشارکت می‌کنند، باید بپذیرند که از هیچ کسی که به احتمال آن استاندارد را به کار گیرد، حق امتياز دریافت نکنند.

وب یا اینترنت؟
 

وب یک برنامه‌ (application) است که روی اینترنت اجرا می‌شود. پیام‌رسان فوری هم همین گونه است. اینترنت یک شبکه الکترونیکی است که اطلاعات این برنامه‌ها را بسته‌بندی می‌کند و از راه واسطه‌های سیمی یا بی‌سیم و بر‌اساس پروتکل‌هاي (قانون‌های) ساده‌ای که با چند اصطلاح اختصاري اسم‌گذاري مي‌شوند، میان کامپیوترها می‌فرستد. اینترنت و این برنامه‌ها را می‌توان مانند پشته‌ای از لایه‌های مفهومی مجسم کرد؛ هر لایه سرویس‌های لایه زیرین خود را به کار می‌برد. برنامه‌ها را می‌توان مانند لوازم خانگی انگاشت که به شیوه استاندارد به شبکه برق‌رسانی وصل می‌شوند.
استانداردهای باز و رایگان به معنی آن نیست که یک شرکت یا شخص نمی‌تواند بلاگ یا برنامه اشتراک عکسی بسازد و برای استفاده کردن از آن از شما پول بگیرد؛ می‌توانند این کار را بکنند. شما هم می‌توانید اگر فکر می‌کنید آن سرویس «بهتر» از بقیه است، برایش پول بپردازید. نکته این است که استانداردهای باز، گزینه‌های بسیاری را فراهم مي‌كنند، چه رایگان وچه غیررایگان.در‌واقع بسیاری از شرکت‌ها هزینه می‌کنند تا برنامه‌های خارق‌العاده‌ای بسازند، دقیقاً به دلیل آن که اطمینان دارند آن برنامه برای همه کار خواهدکرد، مستقل از سخت‌افزار، سیستم عامل یا ISP آن‌ها. همه این‌ها با استانداردهای باز وب ممکن شده‌است. همین اطمینان دانش‌پیشگان را بر آن داشته که مثلاً هزاران ساعت زمان را صرف ساختن پايگاه‌هاي داده‌اي افسانه‌ای کنند که می‌تواند به عنوان مثال اطلاعات مربوط به پروتئین‌ها را به اشتراک گذارد، به امید آن که در درمان بيماري‌ها به‌كار آيد. همین اطمینان حکومت‌های کشورهایی مانند امریکا و بریتانیا را ترغیب‌کرده تا اطلاعات بیشتر و بیشتری را آنلاین در دسترس‌گذارند تا شهروندان بتوانند آن‌ها را بازبینی كنند و دولت‌ها را هرچه بیشتر شفاف سازند. استانداردهای باز همچنین بستر رشد خلاقیت‌هایی باورنکردنی هستند: شخصی ممکن است آن‌ها را به شیوه‌هایی به کار گیرد که کسی تصورش را هم نمی‌کرد. هر روز چنین چیزهایی را روی وب کشف می‌کنیم.
در برابر، استفاده نکردن از استانداردهای باز، به ساختن جهان‌های بسته می‌انجامد. برای نمونه، آی‌تونز اپل ترانه‌ها و ویديوها را با URIهای باز، شناسایی می‌کند. اما به جای «http:»، این آدرس‌ها با «itunes:,» آغاز می‌شوند که اختصاصی است. این لینک‌های «itunes:,» تنها با آی‌تونز، نرم‌افزار اختصاصی اپل قابل دسترسي هستند. در جهان آی‌تونز نمی‌توانید به هیچ چیزی لینک بسازید، مثلاً به یک ترانه یا اطلاعاتی درباره یک گروه موسیقی. پس چنان لینکی را براي کسی هم نمی‌توانید بفرستید، دیگر روی وب نیستید. جهان آی‌تونز متمرکز و محصور است. به جای آن‌که در بازاری باز باشید، درون یک فروشگاه گیر‌کرده‌اید. با وجود همه ویژگی‌های شگفت‌انگیز این فروشگاه، تکامل آن به اندیشه‌های یک شرکت محدود است.
شرکت‌های دیگر نیز جهان‌های بسته می‌سازند. برای نمونه، گرایش مجله‌ها به ساختن‌«App» يا «برنامك‌هاي»تلفن‌های هوشمند به جای ساختن برنامه‌های وبی، زیانبار است، زيرا این محتوا روی وب نیست. نمی‌توانید آن را نشانه‌گذاری (Bookmark) کنید یا ایمیلی بفرستید که به صفحه‌ای درون آن لینک می‌دهد. نمی‌توانید آن را تويیت کنید. بهتر است برنامه‌ای وبی بسازند که روی مرورگرهای تلفن‌های هوشمند اجرا شود و روش‌های انجام دادن چنین کاری همواره بهبود می‌یابند.شاید برخی بپندارند که جهان‌های بسته هم عالی هستند. به‌کارگیری این جهان‌ها آسان است و به‌ظاهر چیزی را که این‌گونه افراد می‌خواهند، به ایشان می‌دهند. اما در دهه 1990 و با سیستم اطلاعاتی "دایل‌آپ" امریکا‌آنلاین که زیرمجموعه کوچکی از وب را در اختیار مشتريان می‌نهاد، دیدیم که این «باغ‌های محصور»، هر قدر هم دلپذیر باشند، هرگز نمی‌توانند با گونه‌گونی، پرمایگی و نوآوری وب سرکش و تپنده بیرون دروازه‌هایشان رقابت کنند. البته، اگر یک باغ محصور، بازاری را خیلی محکم نگه داشته‌باشد، می‌تواند آن رشد بیرونی را
به تأخیر اندازد.

وب را از اینترنت جدا نگه دارید
 

جهانی نگه داشتن وب و باز گذاشتن استانداردهای آن، به مردم کمک می‌کند، سرویس‌های تازه‌ای بسازند. اما یک اصل سوم، یعنی جدا نگه داشتن لایه‌ها، طراحی وب را از طراحی اینترنت جدا نگه می‌دارد (به كادر «وب يا اينترنت» نگاه كنيد).این جداسازی اهمیت بنیادین دارد. وب یک برنامه (Application) است که روی اینترنت اجرا می‌شود و اینترنت یک شبکه الکترونیکی است که بسته‌های اطلاعات را بر پایه شمار کمی پروتکل‌های باز، میان میلیون‌ها کامپیوتر می‌فرستد. در مقام تشبيه، وب مانند یک وسیله خانگی است که روی شبکه برق شهری کار می‌کند. یک یخچال یا چاپگر هنگامی می‌تواند کار کند که از چند پروتکل ساده پیروی کند، مثلاً در امریکا، این که از برق 120 ولت 60 هرتز استفاده كند. به طور مشابه، هر برنامه‌‌ای – از جمله وب، ایمیل و پیام‌رسانی بي‌درنگ– اگر از شمار کمی پروتکل استاندارد اینترنت مانند TCP و IP استفاده کند، می‌تواند روی اینترنت اجرا شود.سازندگان چاپگر و یخچال می‌توانند بدون تغییر دادن شیوه کار شبکه برق‌رسانی ساخته‌های خود را بهبود دهند و فراهم‌آورندگان برق می‌توانند شبکه برق را بدون تغییر دادن شیوه کار وسايل خانگی بهتر سازند. این دو لایه فناوری می‌توانند در کنار هم کار کنند، اما هر یک می‌تواند جداگانه پیشرفت کند.

وب آینده در عمل
 

چندین جریان هیجان‌انگیز که از اصول بنیادین وب برخاسته‌اند، ممکن است شیوه کارکرد جهان‌های آنلاین و فیزیکی را دگرگون کنند. برای یافتن نشانی گزارش‌ها و تصویرسازی‌هایی از این جریان‌ها، بخش «برای مطالعه بیشتر» را در پایان این مقاله ببنید.

داده‌های باز
 

نهادن داد‌ها روی وب و پیوستن آن‌ها به هم قابلیت‌های پویای تازه‌ای را همه‌جا در اختیار مردم قرار مي‌دهد. این امکانات پیش‌تر به دوچرخه‌سواران در لندن کمک کردند تا از تصادف‌ جلوگیری کنند، در اوهایو به فاش شدن تبعیض انجامیدند و در ژانویه سال 2010 به گروه‌های نجات در هاییتی برای یاری رساندن به مردم کمک کردند.

دانش وب
 

ما تنها درکی سطحی از چگونگی بازتابانیدن جهان حقیقی و شکل دادن آن به دست وب پیدا کرده‌ایم. دانش وب، شاخه تازه‌ای که در مؤسسه‌های بسیاری دنبال می‌شود، بینش شگفت‌انگیزی را به طراحی کلان و کارکرد وب و تأثیرش بر جامعه را به وجود مي‌آورد.

ماشین‌های اجتماعی
 

بسیاری از مردم نظريه‌های خود را درباره رستوران‌ها و ارزیابی‌های خود از آن‌ها روی وب می‌فرستند که بر انتخاب‌های مشتریان آینده اثر می‌گذارد. این کار نمونه‌ای از یک ماشین اجتماعی است. ماشین‌های اجتماعی پیچیده‌تری طراحی می‌شوند که می‌توانند شیوه پژوهش علمی و سازوکار دموکراسی را بهبود دهند.

پهنای باند رایگان
 

در کشورهای در حال توسعه، افراد کم‌شماری توانایی پرداختن هزینه دسترسی به اینترنت را دارند. ارائه اینترنت رایگان با پهنای باند بسیار پایین می‌تواند آموزش، بهداشت و اقتصاد را در این پهنه‌ها به شدت بهبود بخشد و در همان حال، برخی را برانگیزد تا به سوی سرویس‌های سریع‌تر غیررایگان بروند.براي توضيح بيشتر در اين زمينه به مقاله «تار و پود آينده» در همين پرونده مراجعه كنيد.
همین رابطه میان وب و اینترنت هم برقرار است. جداسازی لایه‌ها برای نوآوری حیاتی است. در دهه 1990 وب روی اینترنت گسترد، بی آن که تغییری در خود اینترنت دهد و از آن زمان همه پیشرفت‌های وب نیز به همین ترتيب بوده‌است. در طول همین زمان، سرعت ارتباط اینترنتی از 300 بیت در ثانیه به 300 میلیون بیت در ثانیه رسیده‌است، بی آن که نیازی به بازطراحی وب برای استفاده از این پیشرفت‌ها باشد.
منبع:ماهنامه شبکه
ارسال توسط کاربر محترم سایت :hasantaleb